Większość robót budowlanych w terenie wymaga dosyć sporej precyzji – zarówno na etapie planowania, jak i późniejszych czynności konstrukcyjnych. W celu dokonania odpowiednich obliczeń, wykorzystuje się specjalistyczne instrumenty pomiarowe – w tym popularne niwelatory. Dzięki nim możemy szybko i precyzyjnie wyznaczyć spadki terenu, co jest szczególnie ważne podczas budowy dróg, chodników, ogrodzeń oraz obiektów wielkopowierzchniowych. Jak działają niwelatory i jakie wyróżniamy ich rodzaje? Na wszystkie te pytania odpowiemy w dzisiejszym artykule.
Do czego służą niwelatory?
Zastosowanie niwelatorów pozwala precyzyjnie wyznaczyć spadki terenu, co jest wysoce istotnym etapem jeszcze przed rozpoczęciem zaawansowanych robót wyburzeniowych czy budowlanych. Niwelatory nie są dużymi instrumentami pomiarowymi i klasyczne wersje tego typu urządzeń – niwelatory optyczne – przypominają swoim wyglądem zwykła lunetę, umieszczoną na statywie. Z kolei bardziej nowoczesne niwelatory laserowe to niewielkie skrzynki z obracającą się wewnątrz głowicą laserową, które również umieszcza się na statywach. O ile celowość zastosowania obu tych niwelatorów jest taka sama, tak sposób ich działania oraz samej obsługi pozostawia wiele różnic.
Czym są niwelatory optyczne?
Ten rodzaj niwelatorów istnieje na rynku już bardzo długo. Niwelatory optyczne słyną ze swojej wysokiej precyzji, względnie niskiej ceny, wytrzymałości oraz prostej budowy. Najważniejszym elementem w niwelatorze optycznym jest jego układ optyczny, czyli luneta. To właśnie ona pozwala w precyzyjny sposób odczytać wartość na łacie pomiarowej, znajdującej się po przeciwległej stronie niwelowanego terenu. Dodatkowym osprzętem w niwelatorach optycznych są: kompensator, spodarka, śruby poziomujące oraz alidada. To dzięki nim możliwe staje się odpowiednie skalibrowanie narzędzia w płaszczyźnie pionowej oraz poziomej.
Niwelator optyczny wymaga do jego obsługi dwóch osób. Jedna zajmuje się poziomowaniem instrumentu i odczytem wartości z łaty, podczas gdy druga odpowiada za przyłożenie i przytrzymywanie samej łaty pomiarowej. Tym samym obsługa niwelatora optycznego jest w pełni mechaniczna. Niemniej jednak nie wpływa to w żaden sposób na precyzję w działaniu tego typu sprzętu. Optyczne wersje niwelatorów mogą dysponować precyzją pomiarową rzędu kilku milimetrów na 1 km podwójnej niwelacji.
Czym są niwelatory laserowe?
Następcami tradycyjnych niwelatorów optycznych są niwelatory laserowe. Korzystne ceny oraz wysoka dostępność tego typu instrumentów pomiarowych sprawiają, że firmy budowlane coraz częściej decydują się na ich zakup. Czym w zasadzie wyróżniają się tego typu rozwiązania sprzętowe? Przede wszystkim niwelatory laserowe są o wiele bardziej skomplikowane w swojej budowie, niż wersje optyczne. Zupełnie inny jest także schemat ich działania. Światło lasera generowane przez głowicę niwelatora, pada na specjalny detektor, przymocowany do łaty laserowej. Dzięki temu możliwy staje się szybki i precyzyjny odczyt pomiaru.
Ogromną zaletą niwelatora laserowego jest możliwość niwelacji terenu w wielu jego punktach jednocześnie i bez konieczności przemieszczania się czy ponownego celowania w stronę listwy pomiarowej. To oznacza, że do obsługi urządzenia wystarczy jedna osoba. Na plus zasługuje również olbrzymi zasięg niwelatorów laserowych, wynoszący nawet 800 metrów. Niestety za tak dobre parametry pracy, trzeba odpowiednio więcej zapłacić. Za średniej klasy niwelator laserowy musimy zapłacić nawet 10 tys. zł.
Parametry techniczne niwelatorów
Decydując się na zakup niwelatora (bez względu na jego rodzaj) należy dosyć dokładnie sprawdzić jego parametry techniczne. W końcu pełni on bardzo ważną funkcję na miejscu budowy, a zatem powinien sprostać wszystkim stawianym mu oczekiwaniom. Pierwszą wspólną cechą dla wszystkich niwelatorów jest ich dokładność, wyrażana w milimetrach w stosunku do konkretnej odległości mierzonego terenu (najczęściej 1 km). Kolejna wspólna cecha to zasięg pracy, najczęściej wynoszący kilkaset metrów. Dalej możemy wyróżnić odporność urządzenia na niekorzystne warunki atmosferyczne oraz jego wymiary i wagę.
Przechodząc do bardziej specyficznych parametrów, w niwelatorach optycznych musimy uwzględnić m.in. powiększenie lunety, minimalną ogniskową, długość lunety oraz zdolność rozdzielczą. W przypadku niwelatorów laserowych, istotną kwestię pełni szybkość obrotów głowicy, zakres samopoziomowania, źródło światła oraz zakres temperatury pracy.
